MIASTO I GMINA MIEŚCISKO

 

Miasto i Gmina Mieścisko leży w województwie wielkopolskim, powiecie wągrowieckim. Zajmuje powierzchnię 135,6 km2 i dzieli się na 22 sołectwa. Zamieszkuje ją około 6000 osób, z czego w Mieścisku – 2300. Jest usytuowana w północno-wschodniej części Pojezierza Gnieźnieńskiego,  przez jej teren przepływa rzeka Wełna.

Historia tych ziem jest bardzo bogata. Odkryto tu około tysiąc stanowisk archeologicznych z różnych epok. Najstarszymi śladami bytności człowieka w tym rejonie (okolice Mieściska i Popowa Kościelnego; Mirkowiczki – wioska łowców reniferów) są pochodzące sprzed ok. 12 000 lat pozostałości po miejscach obozowania ludności mezolitycznej. Pierwsze wzmianki o wielu miejscowościach wchodzących obecnie w skład gminy zaczęły pojawiać się w różnych XIV-wiecznych źródłach. Najstarsze udokumentowanie ma natomiast wieś Żabiczyn, która jest wymieniona w 1216 r.

Do 1793 r. obszar ten należał do Polski. W czasie  zaborów  został wcielony do Prus. Po odzyskaniu niepodległości w 1919 r. Mieścisko było siedzibą Komisariatu dla Obszarów Wiejskich, a od 1929 r. Wójtostwa Obwodowego. W 1933 r. miała miejsce reforma administracji, w wyniku której małe miasta – nie posiadające perspektyw – utraciły prawa miejskie. W Wielkopolsce takich miast było 19, wśród nich Mieścisko, które jednocześnie stało się siedzibą gminy zbiorczej, która obejmowała 28 wsi i osad. Na czele tej jednostki stał wójt, którym aż do czasu wybuchu wojny był kapitan Herman Jung.

Po zakończeniu II wojnie światowej reformy administracyjne przeprowadzono kilkakrotnie. W pewnym okresie na terenie gminy działały trzy rady narodowe – w Mieścisku, Łopiennie i Popowie Kościelnym. W 1961 r. Łopienno zostało włączone do powiatu gnieźnieńskiego. Ostatnia reforma, w której wyłonił się obecny układ gminy Mieścisko, miała miejsce w 1973 r. Naczelnikiem gminy został wówczas Adam Messyasz, który sprawował urząd do lutego 1982 r. Po nim stanowisko objął Andrzej Banaszyński.

Obiekt, w którym obecnie mieści się Urząd Gminy oddano do użytku w 1979 roku, wcześniej władze gminne urzędowały w wynajmowanych pomieszczeniach (najpierw w domu przy kościele, następnie w budynku przy ul Kościelnej 5).

Na terenie gminy znajdują się liczne zabytki. Do najcenniejszych należą kościoły w – Popowie Kościelnym, Podlesiu Kościelnym, Mieścisku, Budziejewku, Sarbii  i Gołaszewie oraz dwory i pałace - w Budziejewie, Podlesiu Kościelnym i Żabiczynie, Popowie Kościelnym, Jaroszewie Drugim i kaplica Janty Połczyńskiego w Żabiczynie.

Wyjątkowym obiektem i dużą atrakcją turystyczną jest kamień św. Wojciecha w Budziejewku. Ma imponujące rozmiary – w obwodzie

Kamień św. Wojciecha jest dziś najstarszym, prawnie chronionym zabytkiem przyrody w Wielkopolsce. Pod względem wielkości jest drugim w Wielkopolsce po kamieniu św. Jadwigi koło Gołuchowa.

Na terenie gminy występują też liczne drzewa pomnikowe. Stare dęby można podziwiać w Jaworówku i Kłodzinie, aleje kasztanowe przy drodze Mieścisko – Wągrowiec oraz Ruda Koźlanka – Skoki, w Jaworówku są piękne lipy. Ciekawe są trzy wąwozy polodowcowe położone równolegle do Wełny. Ciągną się one: pierwszy od Gołaszewa do Gorzewa, drugi od Wieli do Piatowic, trzeci od Mieściska do Miłosławic.

Gospodarka na tym terenie bardzo długo opierała się na rolnictwie. Do II wojny światowej istniało tu kilkanaście obszarów dworskich, wśród których największe to: Żabiczyn (608 ha), Nieświatowice (544 ha), Gorzewo (515 ha), Popowo Kościelne (500 ha), Zbietka (425 ha), Podlesie Kościelne (416 ha). Po nacjonalizacji na ich bazie w Mieścisku, Nieświatowicach, Podlesiu Kościelnym i Żabiczynie powstały zakłady państwowych gospodarstw rolnych, które wchodziły w skład Przedsiębiorstwa PGR w Popowie Kościelnym o obszarze 8277 ha.

Po upadku „pegeerów” ich majątek i ziemia przeszły w prywatne ręce jako dzierżawy lub własność. Obecnie w gminie funkcjonuje 470 gospodarstw rolnych. Średnia wielkość jednego wynosi niespełna 18 ha i jest wyższa od średniej w województwie.

Od początku lat 90. minionego wieku na terenie gminy bardzo dynamicznie rozwijają się inne branże w gospodarce. Wcześniej na tutejszy rynek pracy znaczący wpływ wywierał przemysł ulokowany w Gnieźnie i Wągrowcu. Teraz jest on znacznie mniejszy, gdyż na terenie gminy powstało wiele firm, które uzyskują dobre wyniki. W ostatnim czasie bezrobocie zmniejszyło się wyraźnie. Do wiodących firm zaliczają się: ZPHU „Serpol” Zdzisława Serwatki, PHU „Przemko” Przemysława Kopydłowskiego, „Chemia, Rzemiosło Usługowe”  Andrzeja Andrzejewskiego, „PW Liza” Krzysztofy Chudzińskiej, Zakład Stolarski Zenona Kasperka, gospodarstwa rolne działające na bazie byłych PGR-ów tj. Gospodarstwo Rolne w Mieścisku, Gospodarstwo Rolne Nieświastowice, BURCO POLSKA Gospodarstwo Rolne Podlesie Kościelne, AGROJARO w Żabiczynie

Ogółem działa tu około 280 podmiotów gospodarczych.

Jednym z najważniejszych priorytetów gminy są warunki bytowe mieszkańców i ochrona środowiska naturalnego. Corocznie na ten cel gmina przeznacza znaczną część – ok. 25% swego budżetu, a także pozyskuje środki z innych źródeł. Starania władz są wyjątkowo skuteczne, dzięki czemu systematycznie modernizowana i rozbudowywana jest infrastruktura. Ponad połowa gospodarstw w gminie (Mieścisko i Popowo Kościelne prawie po 100%) ma przyłącza do sieci kanalizacyjnej. W zakresie ochrony środowiska Gmina Mieścisko koncentruje się przede wszystkim na inwestycjach, które w znaczący sposób wpływają na ochronę środowiska naturalnego. W celu ograniczenia uzyskiwania energii ze spalania paliw kopalnianych, a co za tym idzie zmniejszenia emisji CO2 i innych substancji do atmosfery podjęto rozmowy z inwestorem – obecnie firma nosi nazwę NOVATEK GREEN ENERGY – i wybudowano sieć gazową w Mieścisku, do której podłączono budynki użyteczności publicznej i zakłady pracy. W celu zmniejszenia emisji gazów na terenie gminy systematycznie wykonywane są prace związane z termomodernizacją budynków użyteczności publicznej oraz budową i modernizacją lokalnych dróg dojazdowych. Dobrymi działaniami , które udało się zrealizować, było wprowadzanie nowego systemu zagospodarowania odpadów komunalnych oraz utworzenie przez władze gminne Punktu Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych w Popowie Kościelnym. Realizowany jest również szereg projektów, w ramach których, podnoszona jest systematycznie wiedza mieszkańców w zakresie mądrego i odpowiedzialnego gospodarowania odpadami. Mieszkańcy we własnym zakresie zakładają kolektory słoneczne oraz budują sukcesywnie przydomowe oczyszczalnie ścieków. Z roku na rok coraz więcej sołectw dołącza do programu „Wielkopolska Odnowa Wsi”, dzięki czemu mają one możliwość pozyskania dofinansowania na zagospodarowanie przestrzeni publicznej, poprawiające estetykę miejscowości oraz na zachowania, odtwarzania i promowania dziedzictwa kulturowego, przyrodniczego lub krajobrazowego oraz tradycji społeczności lokalnych. Obecnie uczestnikami programu są: Gołaszewo, Kłodzin, Mieścisko, Mirkowice, Nieświastowice, Podlesie Wysokie, Popowo Kościelne, Sarbia i Zbietka.

 

Ważną placówką w gminie jest Zakład Aktywności Zawodowej w Gołaszewie, w którym pracuje ponad 30 osób ze znacznym stopniem niepełnosprawności oraz 11 pracowników obsługowo-rehabilitacyjnych. Głównym profilem działalności są czynności porządkowe na terenie gminy, prace związane z ogrodnictwem, a także usługi krawieckie, obróbka drewna i niszczenie dokumentów. Władze gminy nie obawiają się inwestować. Taka polityka przynosi odczuwalne ożywienie gospodarcze. Działające od lat na tym terenie firmy mają się coraz lepiej, co łatwo zauważyć po inwestycjach, jakie cały czas czynią, a na wolnych terenach pojawiają się kolejne przedsiębiorstwa. Od kilkunastu lat na terenie gminy intensywnie rozwija się budownictwo mieszkaniowe. W listopadzie 2020 roku na stadionie sportowym w Mieścisku został oddany do użytkowania budynek sanitarno-szatniowy. Sucha plaża „Mexikana” w Mieścisku powstała w 2020 r. m.in. dzięki środkom (ponad 23 tys. zł) wygranym w konkursie „Pięknieje Wielkopolska Wieś”, przeprowadzonym przez Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego. Przy realizacji projektu nieodzowny był wkład mieszkańców i Pani sołtys.

 

Organizacja działalności kulturalnej gminy jest domeną gminnej instytucji kultury – Gminnej Biblioteki Publicznej im. Czesława Chruszczewskiego, która pełni rolę wielofunkcyjnego ośrodka kultury. W zmodernizowanym w 2010 r. obiekcie ośrodek prowadzi wszechstronną, wielokierunkową działalność kulturalną, edukacyjna i społeczną. Ta wszechstronność stanowi misję instytucji, a ilustruje to zadanie hasło: „Jesteśmy w tym wszyscy razem”. Działalność ośrodka kultury łączącego promocje czytelnictwa z zaspokajaniem potrzeb kulturalnych i społecznych jest sposobem na integrację lokalnej społeczności, dlatego w murach ośrodka swoje miejsce znajdują uczestniczki kół gospodyń wiejskich, czytelniczki i czytelnicy, uczestnicy koncertów i spotkań autorskich, miłośnicy kameralnego kina (Kino za Rogiem), członkinie i członkowie Związku Emerytów Rencistów i Inwalidów, miłośnicy przyrody zrzeszeni w kole PTTK, młodzież uczęszczająca do świetlicy środowiskowa. Wsparcie znajdują tu także osoby szukające rozwiązania własnych problemów związanych z uzależnieniami ( punkt konsultacyjno-edukacyjny). Zespół ośrodka kultury współpracuje ze wszystkimi podmiotami życia społecznego (samorząd, stowarzyszenia, koła gospodyń wiejskich, sołectwa, szkoły, kościoły), gospodarczego (biznes), kulturalnego (zespoły artystyczne, powiatowe i wojewódzkie instytucje kultury). Imprezy kulturalne realizuje w sali widowiskowej ośrodka, ale także w licznych świetlicach i w plenerach. Wykorzystując wszechstronnie nowe media do realizacji podstawowej misji, prowadzi intensywną działalność w Internecie (kanały promocyjno-informacyjne, tematyczne podcasty, transmisje wydarzeń, spotkań). Podkreślając wartość wszechstronnej edukacji, prowadzi warsztaty muzyczne (chóry, orkiestra młodzieżowa),-taneczne (zespół mażoretek), filmowe, plastyczne, fotograficzne, teatralne, kluby seniora (edukacja ustawiczna), warsztaty artystyczne. Dzięki staraniom władz samorządowych wszystkie wsie sołeckie posiadają wyremontowane i dobrze wyposażone świetlice. Na początku 2020 roku nastąpiły uroczyste otwarcia dwóch nowych świetlic w Miłosławicach i w Gołaszewie. Oba budynki wybudowane zostały od podstaw, dlatego spełniają wszelkie wymogi, z pełną dostępnością dla niepełnosprawnych włącznie. Całkowity koszt powstania świetlic wyniósł ponad 1 milion zł. Koszt powstania świetlicy w Miłosławicach wyniósł nieco ponad 303 tysiące złotych, z czego dofinansowanie unijne to ponad 170 tysięcy, a reszta stanowiła wkład własny gminy. Placówki te służą miejscowej społeczności do organizowania okolicznościowych uroczystości, zebrań i działalności kulturalno-sportowej. Gmina słynie z organizacji ciekawych imprez. Najdłuższą tradycję mają organizowane corocznie od 1978 roku (w okresie poprzedzającym odpust w miejscowym kościele parafialnym) Targi Michałowskie. Jest to impreza kulturalno-handlowa, o zasięgu regionalnym, łącząca teraźniejszość (kiermasz handlowy) z historyczną przeszłością (targ). W jej trakcie prezentowany jest dorobek kulturalno-sportowy gminy oraz występują zespoły folklorystyczne i zaproszeni artyści. Od 2011 r. organizowane są Mieściskie Spotkania Śpiewacze, w których uczestniczą zespoły z regionu, a także z partnerskich gmin. Spotkanie rozpoczyna się przemarszem korowodu uczestników ulicami Mieściska, prowadzonego przez orkiestrę dętą oraz mażoretki.


 

Znaczącą rolę odgrywa tu także Ochotnicza Straż Pożarna, której jednostki istnieją w sześciu wsiach, a OSP Mieścisko działa w ramach krajowego systemu ratowniczo -gaśniczego. Wszystkie jednostki posiadają remizę, są dobrze wyposażone w sprzęt, mają podzielone zadania.

120-letnią tradycją szczyci się Kurkowe Bractwo Strzeleckie, które w 2001 r. reaktywowało działalność. Organizacja ta posiada w Popowie Kościelnym dom bracki oraz strzelnicę.

Na terenie gminy znajduje się 6 parafii i 8 kościołów katolickich. Siedziby parafii znajdują się w Budziejewku, Gołaszewie, Mieścisku, Popowie Kościelnym, Sarbii i Żabiczynie.

Gmina słynie z organizacji ciekawych imprez. Najdłuższą tradycję mają organizowane corocznie od 1978 roku (w okresie poprzedzającym odpust w miejscowym kościele parafialnym) Targi Michałowskie. Jest to impreza kulturalno-handlowa, o zasięgu regionalnym, łącząca teraźniejszość (kiermasz handlowy) z historyczną przeszłością (targ). W jej trakcie prezentowany jest dorobek kulturalno-sportowy gminy oraz występują zespoły folklorystyczne i zaproszeni artyści.


 

Gmina Mieścisko od 1990 roku współpracuje z Maartensdijk w Holandii (od 2000r. De Bilt), z niemieckim Scharnebeck w powiecie Lüneburg (1995r.) i francuską gminą Retiers (1993r.).